موقعیت ایران در استراتژی “روابط خاص” بین انگلستان و آمریکا
به سبب ضعف اقتصادی، بریتانیا دیگر قادر نبود به لحاظ نظامی و به خصوص تکنولوژی اتمی، خود را در سطح رقابت با سایر رقبایش نگه دارد، ترس از تهدید کمونیسم نسبت به منافع بریتانیا در خلیج‌فارس نیز دولت این کشور را مجبور کرد، به دلایل اقتصادی و دفاعی با آمریکا وارد اتحاد شود. به سبب ضعف موقعیت و محدودیت‌های موجود، دولت بریتانیا می‌بایست برای حفاظت از منافع این کشور به تقسیم مسئولیت‌ها مبادرت می‌ورزید. منافع بریتانیا در خلیج‌فارس به غیر از سهم 40 درصدی در کنسرسیوم بین‌المللی نفت ایران، شامل موارد زیر نیز بود:
الف:تأمین 50 درصد از مصرف نفت بریتانیا از کویت.
ب: ساختن «سدی» در مقابل نفود کمونیسم … (Brrows,1998)
از آنجایی که ایالات متحده تنها کشوری بود که می‌توانست در مقابل فشار کمونیسم ایستادگی کند، دولت بریتانیا رهبری ایالات متحده را پذیرفته بود.
ارزیابی واشنگتن از تهدید اتحاد شوروی نسبت به منطقه خلیج فارس، با ارزیابی لندن تفاوت چندانی نداشت، حتی ایالات متحده نسبت به تهدید از ناحیه اتحاد شوروی و نفود کمونیسم در منطقه روز به روز نگرانی بیشتری را نشان می‌داد. از دید ایالات متحده به سبب نزدیکی صنایع اصلی شوروی به منطقه، می‌بایست بر ناحیه مدیترانه شرقی و خاورمیانه شدیداً کنترل داشت.(Yergin,1990)
از این روی خلیج فارس در سیاست و افکار استراتژیک آمریکا، اهمیت روز افزونی به جهت تولید نفت و خطوط انتقال آن و نیز به عنوان راهی ارتباطی برای دفاع، پیدا کرد. مهار کردن اتحاد شوروی و جلوگیری از دسترسی آن کشور به منابع نفت خلیج فارس و تولید و عبور نفت بدون مداخله کمونیسم، به هدف مشترک هر دو کشور ایالات متحده و بریتانیای کبیر تبدیل شد.
آمریکایی‌ها بر این باور بودند که برقراری ارتباط نزدیک اقتصادی و سیاسی با ایرانی که درصدد صنعتی شدن بود و از نظر آنها قدرتمند‌ترین دولت در خلیج فارس به شمار می‌آمد در جهت منافع غرب است. دولتمردان آمریکایی می‌پنداشتند که حاکمیت مستقیم بر ایران برای منافع آمریکا در خلیج فارس خطرناک می‌باشد، چرا که حاکمیت مستقیم، در منطقه مهمی همچون خلیج فارس با آن مخازن عظیم نفتی، به طور اجتناب‌ناپذیر منجر به درگیری با اتحاد شوروی می‌شود. دیدگاه ایالات متحد نسبت به ایران این بود که به صورت یک کشور مستقل باقی بماند چرا که با توجه به موقعیت استراتژیک کلیدی و منابع نفت ایران، از دست دادن این کشور:
الف. تهدید بسیار بزرگی نسب به امنیت خاورمیانه و همچنین پاکستان و هند است.
ب. باعث آسیب دیدن حیثیت ایالات متحده در کشورهای منطقه خاورمیانه می‌شود و اعتماد به نفس این کشورها را نسبت به مقابله با فشارهای کمونیسم کم می‌کند.
ج. در نقاط دیگر جهان آزاد اثرات بدی به وجود خواهد آورد.
(Alexander and Nanes,1990)
