نخبگان سياسی بریتانیا، ایران یک سرمایه استراتژیک حیاتی و خلیج فارس: یک عصر جدید؟

شرایط موافقت نامه بدین صورت بود که:

موافقت نامه، مالكیت صنعت نفت ایران را قبول دارد اما در چارچوب قرارداد 1933 ایران مالكیت را دارا می باشد. اما كنسرسیوم در عمل اختیار استفاده از تأسیسات را (بدون پرداخت كرایه) دارد و توافقنامه قدرت مدیریت رضایت بخشی را در اختیار می گذارد. مدت قرارداد كنسرسیوم 25 سال و در وهله اول با اختیار جهت تمدید برای سه دوره 5 ساله (یعنی در كل 40 سال تا سال 1994) بود. عملیات در كل حوزه شركت نفت ایران و انگلیس سابق شروع خواهد شد (با چند تغییر كوچك مرزی) اما بعد از 25 سال ئر هر تمدید منطقه كوچكتر می شود تا آنكه در آخرین دوره 5 ساله منطقه تحت پوشش عملیات كنسرسیوم به آنچه كه در اول بود خواهد رسید.^{[simple_tooltip content=’Ibid.’][ 114 ][/simple_tooltip]}

همه آن شركتهایی كه قبلاً ذكر شده منافع زیادی در نفت خاورمیانه داشتند. آنها شركتهائی با بازار آماده برای نفت ایران بودند. روزنامه تایمز لندن نوشت:

آشکارا دولت بریتانیا در مذاكرات شركتهای كنسرسیوم خیلی با ایران راه آمدند. آنها هیچ مانعی سر راه منافع شركتهای كنسرسیوم نگذاشتند تا این شركتها که كارشان برگرداندن نفت ایران به بازار جهان است را با مهارت تمام انجام دهند.^{[simple_tooltip content=’The Times, 6th August, 1954.’][ 115 ][/simple_tooltip]}

در 6 آگوست 1954، روزنامه گاردین نوشت كه توافق نامه جدید “باید هم منافع ایران و هم منافع تولید كنندگان نفت را در نظر بگیرد.”^{[simple_tooltip content=’The Guardian, 6th August, 1954.’][ 116 ][/simple_tooltip]} در ارتباط با موضوع پرداخت خسارت به شركت نفت ایران و انگلیس توسط ایران “پرداخت خالص بدون سود 25 میلیون پوند در ده نوبت سالیانه كه شروع آن از اول ژانویه 1957 خواهد بود.”^{[simple_tooltip content=’PRO,London, FO371/110075, The General Correspondence of the Foreign Office, Anglo- Iranian Oil Company report to the stockholders, by Sir William Fraser, Chairman of the Company, Secret, October, 1954.’][ 117 ][/simple_tooltip]} توافق نامه در 19 سپتامبر 1954 توسط دكتر علی امینی وزیر دارائی ایران و مذاكره كننده اصلی امضاء گردید. در 25 سپتامبر یك كمیسیون مشترك مجلس و سنا جهت بررسی توافقنامه تشكیل گردید. در ده اكتبر، با 113 رأی به 5 تا 10 رأی ممتنع مجلس توافق نامه نفت را تأیید كرد. لایحه در 28 ماه اكتبر در سنا تأیید و پس از امضاء شاه در 29 ماه اكتبر 1954 لایحه به قانون تبدیل شد.^{[simple_tooltip content=’F. FESHARAKI, Development of the Iranian Oil Industry: International and Domestic Aspects, (London: Praeger Publishers, 1976), Chapter 3.’][ 118 ][/simple_tooltip]}

در زمان مذامرات در ژوئیه 1954 دولت بریتانیا دستور داده بود كه مبلغ 5 میلیون پوند”جهت پیشرفت یك توافقنامه رضایت بخش نفت و ایجاد ثبات سیاسی در ایران”^{[simple_tooltip content=’PRO, London, CAB 128/27 pt 2 cc (54) 56th Conclusions, Minute 7, p.6.’][ 119 ][/simple_tooltip]} به ایران داده شود. بعد از امضاء توافقنامه در اكتبر 1954 ایدن پیشنهاد یك وام ده میلیون پوندی به ایران داد و گفت “حالا كه موافقتنامه انجام گرفته است ایران درآمد استرلینگ خوبی را در چند سال دیگر خواهد داشت و به نفع اقتصاد ما است كه جائی در بازار ایران برای بریتانیا تضمین نمائیم.” ^{[simple_tooltip content=’Ibid.’][ 120 ][/simple_tooltip]} ایدن همچنین افزود “این وام با وابسته كردن ایران باعث پس گرفتن سهم بازار ایرانی ما می شود.”^{[simple_tooltip content=’PRO, London, CAB 128/27 pt 2 cc (54) 55th Conclusions, Minute 6, p.8.’][ 121 ][/simple_tooltip]}

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173